1)-از نظرجنس: هر اسمی درعربی یا مونث است ویا مذکر.
2)-از نظر تعداد: هر اسمی یا مفرد ( یکی ) یا مثنی ( دو تا ) ویا جمع( بیش از دوتا ) می باشد .
در اصطلاح وفهم عموم اسم مونث
اسمی است که بر جنس ماده( انسان ویا حیوان )دلالت دارد . مانند: سیدة(خانم)، دجاجة (مرغ )
و اسم مذکر
اسمی است که برجنس نر (انسان ویا حیوان )دلالت دارد. مانند: سید (آقا )، دیک
(خروس)
اما مثلاً در زبان عربی فاطمة
مونث است ودرست هم است اما کلماتی مثل ، منضدة(میز ) شجرة
(درخت ) و.... نیز مونث هستند! پس داستان چیست؟
ابتدا لازم است مهمترین علامت ها ونشانه های یک اسم مونث را بدانیم :
1)
اسمی که آخر آن اسم ( ة ) گرد که به آن تای تانیث گفته می شود داشته باشد،
مونث است. فاطمة- سعیدة
2) اسمی که الف مقصوره (ی – ا ) زائده داشته باشد، مونث است. کبری- دنیا
3) اسمی که آخر آن اسم الف
ممدودة ( اء ) داشته باشد،مونث است. صحراء- خضراء- زهراء
* گرچه ما در سال هفتم تنها از میان علامت های مونث به داشتن تای تانیث ( ة ) می پردازیم.
راه تشخیص
اینکه الف آخر کلمه مقصوره است و یا ممدودة است این است که اگرآن حروف را حذف کنیم دو
حرف از کلمه باقی ماند، پس زاید بر کلمه نیستند وجزء حروف اصلی کلمه می باشند ، لذا
مونث نیستند. مانند: فتی – بناء
ولی اگر با حذف آنها ،سه حرف باقی ماندآن کلمات مونث هستند. مانند: عذراء- فُضلی – زهراء
همزه آخر بعضی از مصادر ثلاثی مزید اصلی
خود کلمه مباشند، ونشانه مونث بودن نیستند .مانند: امضاء – انقضاء
حال برگردیم به تعریفی که از اسم مونث داشتیم. یعنی اسمی که بر جنس ماده ( انسان و حیوان )دلالت دارد.مانند:خدیجة- بقرة
اما چنان که گفتیم در عربی کلماتی غیر از جنس ماده ی ( انسان وحیوان ) نیز مونث هستند .مانند: منضدة- مکتبة-عبادة
بله درست است زیرا اسم مونث
انواع مختلفی دارد. و چه خوب است انواع اسم های مونث را یاد بگیریم.
1) مونث حقیقی 2)مونث مجازی 3)مونث لفظی 4)مونث معنوی
1)مونث حقیقی : هم علامت
ونشانه های اسم مونث( ة- ی – ا –
اء ) داردوهم برای انسان وحیوان ( جنس ماده )دلالت دارد. مانند: إمرَاة ( زن ) – بقرة (گاو ماده ) – سیدة ( خانم )
- کبری – دجاجة ( مرغ )
2)مونث مجازی :علامت ونشانه
های مونث را دارد ولی برای غیر انسان وحیوان ( غیر جاندار ) بکار میرود. مانند:الحدیقة
( باغ ) – المدرسة – العبادة –
شجرة –محفظة ( کیف )
3) مونث لفظی : اسمی است که
جنس آن مذکر است ولی تنها علامت ها ونشانه های مونث رادارند.مانند: حمزة –طلحة –موسی – زکریاء –
معاویة
دقت کنید که با این اسم
ها به مانند اسم های مذکر برخورد کنید. مثلاً نگویید: (هذه حمزة ) بگویید (هذا
حمزة)
4)مونث معنوی :اسمی مونث است
که علامت ها ونشانه های اسم مونث را ندارد ولی مونث حساب می شود.
الف)- اسم تمام خانم ها که به آن ( علم مونث ) می گویند.مانند: مریم – زینب – آزیتا – و....
ب)- اسم مخصوص جنس مونث، که علامت مونث را ندارد. اُم (مادر ) . اُخت (خواهر ) . بنت ( دختر )
ت)- اسم شهرها وکشورها هم مونث هستند . ( ایران- طهران- عراق- مشهد و...)
ث)- اغلب اعضای جفت در بدن .مانند:عین ( چشم )- ید ( دست )- رِجل ( پا )- اُذُن ( گوش )- ضِلع (دنده )- قَدَم (پا )- فخذ (ران) و...
:البته بعضی اعضای زوج
بدن نیز هستند که مذکر محسوب می شوند.مانند: خَدّ (گونه )- حاجب (ابرو )-جَفن (پلک
)- مَرفق ( آرنج ) و...
بعضی اسم ها در
عربی به صورت قراردادی ( سماعی )، مونث هستند.مانند:ارض- شمس- نار- دار- سماء-
حرب- بئر( چاه )- ریح ( باد ) و...
تعریف اسم مذکر: اسمی است که برجنس نر (انسان و حیوان) دلالت دارد. وبر دو نوع است .
1)مذکر حقیقی : به انسان
وحیوانی که از جنس نَر باشد را می گویند رَجُل (مرد )- ثور( گاو نر )-سید (آقا)- اَخ (برادر )- اب
(پدر )- ابن (پسر )- طالب (دانش آموز پسر ) – دیک ( خروس ) و
2) مذکر مجازی : به هر اسمی
که علامت مونث نداشته باشد و برای غیر ( انسان وحیوان ) باشد.مانند : نهر ( رود )-
جِدار (دیوار )- جبل (کوه ) و...
محمد
